Sức hấp dẫn của Nhật Bản đối với lao động Việt Nam giảm mạnh – Số lượng lao động Indonesia đến Nhật Bản lại tăng nhanh

Tiếng Nhật

「以前は採用予定者の3倍の候補者を集めるのが業界のルールだったが、今は2倍でも難しい」

そして、同幹部はこう続けた。

「インドネシアやミャンマーに行けば、求める賃金水準がベトナムほど高くなく、数カ月勉強してきた多数の若者が面接に応募してくる。特にベトナムから2億以上の人口を抱えるインドネシアに切り替える企業が増えた」

実際、コロナ前の19年に実習生として新規入国したインドネシア人は1万5746人だったが、コロナ後の22年には3万348人と倍増。一方、ベトナムは9万1170人から8万3403人に数を減らしている。

すでに日本にいるベトナム人の考え方にも変化が見られる。オンラインで日本語の授業を提供するRiki（ハノイ市）では、約1万7千人（23年）が日本語のレッスンを受講する。その約6割は日本で働く実習生や19年に新設された単純労働分野で働く特定技能外国人だ。南雲忠国社長は話す。

「以前は実習生として3年働き、帰国後に賃金のいいベトナムの日系企業で働きたいと受講する若者が多かったが、円安の影響で期待していた額のお金を3年で稼げない。実習生は非大卒者が中心ですが、ベトナムの大学進学率が上がり、帰国しても待遇のいい仕事はない。ベトナムの物価も上がり、長く日本で働こうとする傾向が見えます」

日本語力が上がれば、実習生でも前述の特定技能の試験を受け、賃金水準の高い外食業などの別職種に転職することができる。特定技能は最長5年間の「特定技能1号」と、在留期限のない「特定技能2号」があり、2号になれば家族帯同（配偶者と子）が認められ、永住権を目指すこともできる。

「日本国内にいる受講者は増加傾向にありますが、新たに日本を目指す人は減っている。ベトナム現地のオフラインの学校はコロナ前に11校ありましたが、現在は4校です」（南雲社長）

ただ、円安の影響で以前より稼げない国となっても、ベトナム人の「現実的な出稼ぎ先」は日本と台湾だ。農村部を中心に、日本で働きたいという若者はまだまだいる。ベトナム海外労働局によると、海外派遣労働者数は日本が8万10人と最も多く、次いで台湾が5万8620人。この両国で全体の約9割を占める（23年）。

現実的というのは、一定の採用規模があり、語学力などの高い入国要件が求められないということだ。（フリーランス記者・澤田晃宏）

Bản dịch tiếng Việt

Văn phòng của Riki, nhà cung cấp dịch vụ giáo dục tiếng Nhật trực tuyến hàng đầu (Ảnh: Sawada Akihiro)

“Trước đây, luật lệ ngành là phải nhận được ba lần số lượng ứng viên cần tuyển, nhưng hiện nay ngay cả gấp đôi cũng đã khó khăn rồi,” một lãnh đạo công ty cho biết.

Và ông tiếp tục:

“Khi đi đến Indonesia hoặc Myanmar, mức lương mà họ yêu cầu không cao bằng Việt Nam, và có rất nhiều thanh niên đã học tập trong vài tháng sẽ đăng ký phỏng vấn. Đặc biệt, số lượng các công ty chuyển sang Indonesia, với dân số hơn 200 triệu người, từ Việt Nam đang gia tăng.”

Thực tế, số lượng người Indonesia nhập cảnh Nhật với tư cách thực tập sinh mới đã tăng từ 15.746 người vào năm 2019 (trước Covid-19) lên 30.348 người vào năm 2022. Trong khi đó, Việt Nam đã giảm từ 91.170 người xuống còn 83.403 người.

Cách nghĩ của người Việt Nam đang ở Nhật Bản cũng đã thay đổi. Riki (Hà Nội), một công ty cung cấp các khóa học tiếng Nhật trực tuyến, có khoảng 17.000 học viên (năm 2023), trong đó khoảng 60% là thực tập sinh đang làm việc tại Nhật Bản hoặc là lao động nước ngoài có tay nghề đặc định (được thành lập vào năm 2019 để làm các công việc giản đơn). Chủ tịch Nagumo Tadakuni nói:

“Trước đây, nhiều thanh niên muốn làm việc tại các công ty Nhật Bản ở Việt Nam sau khi làm thực tập sinh ở đây trong 3 năm. Nhưng do ảnh hưởng của đồng yên suy yếu, họ không thể kiếm đủ số tiền mà họ mong đợi trong 3 năm.

Hầu hết những người thực tập sinh là những người chưa tốt nghiệp đại học, nhưng tỷ lệ người Việt Nam theo học đại học đang tăng, và họ không thể tìm được công việc tốt khi về nước.

Chi phí sống ở Việt Nam cũng tăng, nên xu hướng là họ muốn ở lại Nhật Bản lâu hơn.”
Nếu trình độ tiếng Nhật tốt, thực tập sinh cũng có thể tham gia kỳ thi “Kỹ năng cụ thể” và chuyển sang các ngành nghề khác như dịch vụ ăn uống có mức lương cao hơn.

Chế độ “Kỹ năng cụ thể” có hai loại: “Kỹ năng cụ thể số 1” được phép lưu trú tối đa 5 năm, và “Kỹ năng cụ thể số 2” không giới hạn thời gian lưu trú, có thể đưa gia đình (vợ/chồng và con) sang Nhật và hướng tới thường trú.

“Số lượng học viên đang ở Nhật Bản có xu hướng tăng, nhưng số người mới hướng tới Nhật Bản lại giảm. Trước đây, chúng tôi có 11 trường dạy tiếng Nhật tại Việt Nam, nhưng hiện chỉ còn 4 trường,” (Chủ tịch Nagumo)

Tuy nhiên, mặc dù không thể kiếm được nhiều tiền như trước do ảnh hưởng của đồng yên suy yếu, Việt Nam vẫn coi Nhật Bản và Đài Loan là những điểm đến thực tế cho lao động xuất khẩu.

Đặc biệt ở các vùng nông thôn, vẫn còn rất nhiều thanh niên muốn làm việc tại Nhật Bản. Theo Cục Lao động ngoài nước, số lượng lao động Việt Nam làm việc ở nước ngoài, Nhật Bản là nhiều nhất với 80.010 người, tiếp đó là Đài Loan với 58.620 người, chiếm khoảng 90% tổng số.

Đây được xem là điểm đến thực tế, bởi quy mô tuyển dụng nhất định và yêu cầu về trình độ ngôn ngữ không quá cao.”